1 - ابتدا انقلاب فوریه ۱۹۱۷ بود که تزار نیکولای دوم، آخرین تزار روسیه، را از سلطنت خلع کرد.این انقلاب پس از کمی کش و قوس دولت موقت، الکساندر کرنسکی، را به قدرت رساند.

2 - دومین مرحله، انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ است. انقلاب اکتبر که تحت نظارت حزب بلشویک (منشعب از حزب سوسیال- دموکرات کارگری روسیه) و به رهبری ولادیمیر لنین به پیش می‌رفت، قدرت را طی یک یورش نظامی همه جانبه به کاخ زمستانی سن پترزبورگ و سایر اماکن مهم از دولت موقت گرفت. در این انقلاب افراد بسیار کمی کشته شدند.

در طول این انقلاب در شهرهای اصلی روسیه همانند مسکو و سن پترزبورگ رویدادهای تاریخی برجسته‌ای رخ دادند. انقلاب در مناطق روستایی و رعیتی نیز پابه‌پای مناطق شهری در حال پیشروی بود و دهقانان زمین‌ها را تصرف کرده و در حال توزیع مجدد آن در میان خود بودند.

ورود روسیه به جنگ جهانی اول

در اوت ۱۹۱۴ روسیه وارد جنگ جهانی اول می‌شود. نخست فقط بلشویک ها مخالف جنگ هستند اما شکست های روسیه حامیان سلطنت تزار را به حداقل میرساند. در اوایل مارس ۱۹۱۷ اکثر کارگران در پطروگراد و مسکو دست به اعتصاب میزنند. شورش به پادگانها میرسد. در ۱۱ مارس تزار، دوما را منحل می‌کند. اما نمایندگان متفرق نمیشوند. در ۱۵ مارس تزار به نفع گراند دوک میخائیل کنار می‌رود. میخائیل حاضرنمی‌شود سلطنت را بپذیرد. دوما حکومت موقتی از اعتدالیون را به رهبری شاهزاده لووف به کار می گمارد. شورای پطروگراد که منشویکها و سوسیالیستها در آن اکثریت دارند به صورت رقیب شورای موقت در می‌آید.

نخستین کنگره شوراها

حکومت آلمان با هدف کارشکنی و خرابکاری در روسیه، لنین را با قطار از سوئیس به سوئد و از آنجا به پطروگراد می‌آورد. تروتسکی نیز از آمریکا وارد پطروگراد می‌شود. او گرچه بلشویک نیست اما با لنین هم آواز می‌شود که حکومت موقت حکومت بورژوایی است. استالین قبلاٌ در داخل روسیه در تدارک قیام فعال می باشد.

سازمان دهندگان بلشویک با شعار لنین " به جنگ خاتمه دهید" " تمام زمینها برای دهقانها " و " تمام قدرت در دست شوراها " به میان مردم می‌آیند. نخستین کنگره شوراها با حضور نمایندگان سربازها، کارگران و دهقان ها برگزار می‌شود. از میان بیش از ۶۰۰ نماینده ۱۰۵ نفر از بلشویک ها هستند اما کم کم به آنان افزوده می‌شود. حکومت موقت کرنسکی همچنان در پی ادامه جنگ است اما شکست های متوالی باعث فرار سربازان از جبهه می‌شود.

قیام بلشویک ها

آشفتگی عمومی باعث می‌شود بلشویک ها به دنبال قیام باشند اما قیام شکست میخورد و لنین به مرز فنلاند فرار می‌کند. بلشویک ها به اتهام جاسوسی برای آلمان دستگیر و زندانی می‌شوند. شاهزاده لووف استعفا می‌کند و کرنسکی جای او را می‌گیرد. محافظه کاران و اعتدالیون پشت ژنرال کورنیلوف جمع می‌شوند تا با حکومت موقت مبارزه کنند. کرنسکی برای دفاع از حکومت بلشویک ها و سوسیالیست ها را که حالا از زندان آزاد شده‌اند به یاری می خواند. سپاه کورنیلوف شکست میخورد. حالا بلشویک ها هم در شورای پطروگراد و هم در شورای مسکو اکثریت دارند. دهقانان قیام می‌کنند و زمین ها را از دست اشراف در می‌آورند.

کمیته انقلابی شورای پطروگراد

لنین به پطروگراد می‌آید و از اقدامات تروتسکی در سازماندهی قیام حمایت می‌کند. کمیته انقلابی شورای پطروگراد به رهبری تروتسکی ساختمان های دولتی را اشغال می‌کنند و کاخ زمستانی تزار را در شب هفتم نوامبر به اشغال در می‌آورد. کرنسکی می‌گریزد و اعضای حکومت موقت دستگیر می‌شوند.

شورای کمیسرهای خلق

بلشویک ها شورای کمیسرهای خلق را بوجود می‌آورند و لنین صدر شورا و تروتسکی کمیسر امور خارجه می‌شود. مسکو به تصرف بلشویک ها در می‌آید و دومین کنگره شوراها برگزار می‌شود. مالکیت خصوصی لغو و کلیه امور به شوراهای روستایی واگذار می‌شود. تمام زمین ها میان مردم تقسیم می‌شود. در ۱۹۱۸ بلشویک ها رسماً نامشان را به حزب کمونیست اتحاد شوروی تغییر می‌دهند.

جنگ داخلی

از اواخر ۱۹۱۸ تا اواخر ۱۹۲۰ شوروی درگیر جنگ داخلی است. ارتش سرخ به رهبری تروتسکی با گاردهای سفید ضد انقلابی می‌جنگند. در ۱۹۲۰ شوروی عملاً بر روسیه مسلط می‌شود.

منابع:  بررسی انقلاب روسیه - بخش نخست                                                                          برگرفته شده : از ویکی‌پدیا، دانشنامه آزاد

بررسی انقلاب روسیه - بخش دوم